جزیره‌ی دانش (www.jazirehdanesh.com) یک پایگاه اینترنتی علمی آموزشی به زبان فارسی است که با هدف افزایش سواد علمی و فناورانه و بهبود و تقویت برنامه‌های آموزشی و آگاهی عموم مردم ایران از فناوری‌های نو در کنار آگاهی بیشتر از دانش و فرهنگ پیشینیان خود، راه‌اندازی شده است. گردانندگان این پایگاه گروهی از جوانان علاقه‌مند به دانش و آموزش هستند که از راهنمایی‌ها و همراهی‌های نویسندگان و کارشناسان باتجربه بهره‌مندند. این گروه بدون وابستگی به هیچ سازمانی یا گروه دیگری فعالیت میکنند و بیش از دو سال از فعالیت آنان می‌گذرد. در این جزیره‌ی الکترونیکی تا کنون بیش از 700 مقاله در موضوع‌های گوناگون علمی و آموزشی منتشر شده و روزانه پذیرای بیش از 5 هزار کاربر جویای دانش و آگاهی است.
چرا جزیره‌ی دانش راه‌اندازی شده است؟
عصر کنونی را عصر انفجار اطلاعات نام نهاده‌اند که چنین نیز هست. اما دیگران برای ما اطلاعات تولید نمی‌کنند، بلکه اطلاعات را بر پایه‌ی نیازها و هدف‌های سازمانی خود منتشر میکند. در عصر انفجار اطلاعات، هر کشوری و هر ملتی باید بر پایه‌ی نیازها و هدف‌های سازمانی خود به نشر اطلاعات روی شبکه‌ی اینترنت بپردازد و انتظار این که دیگری بر پایه‌ی نیاز و فرهنگ ما به عرضهی اطلاعات بپردازد، چندان به جا نیست.
حجم زیادی از اطلاعات عرضه شده در شبکه‌ی جهانی اینترنت به زبان انگلیسی است. بسیاری از کاربران فارسی‌زبان اینترنت آشنایی چندانی با این زبان بیگانه ندارند و بنابراین نمی‌توانند از اطلاعات علمی که به زبان انگلیسی منتشر شده، به‌خوبی بهرهبرداری کنند. از سوی دیگر، حجم اطلاعات عرضه شده به زبان فارسی به اندازه‌ای ناچیز است که در آمارهای جهانی لحاظ نمیشود. بخش زیادی از این اطلاعات نیز به موضوع‌های شبه‌سیاسی و موضوع‌هایی اختصاص دارد که جنبه‌ی علمی و آموزشی چندانی ندارند.
بخش زیادی از اطلاعات شبکه‌ی جهانی اینترنت نیز اطلاعات نادرست یا غیراخلاقی است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به فیلتر کردن آنها می‌پردازد. اما فیلترکردن، هر چند ضروری است، یک روش انفعالی است و اگر سازمان یا کشوری تنها به فیلتر کردن محتوای نادرست بپردازد، به هدف‌ها سازمانی خود نخواهد رسید. باید به تولید محتوای مناسب و گیرا در موضوع‌های گوناگون و با توجه به نیاز و گرایش کاربران اینترنت، آن هم با زبان و بیانی که مورد پسند آنها باشد، نیز پرداخت.
بنابراین، جزیره‌ی دانش با هدف افزایش حجم اطلاعات فارسی در شبکه‌ی جهانی اینترنت و برآوردن نیازهای علمی و آموزشی ایرانیان راه‌اندازی شده است و می‌کوشد شاه‌راه اطلاعاتی فارسی‌زبانان شود. این جزیره می‌خواهد میزبان همه‌ی گروه‌های سنی و کاربرانی با علاقه‌مندی‌های گوناگون باشد. جزیره‌ی دانش می‌کوشد تا در آینده‌ای نزدیک در هر خانه‌ای که رایانه‌ای وجود دارد، جزیره‌ی دانشی هم وجود داشته باشد. ما بر این باوریم که هر ایرانی، یا در بازه‌ای گسترده‌تر، هر فارسی‌زبان یا هر کاربری که می‌خواهد ایران و ایرانی را بشناسد، به جزیره‌ی دانش نیاز دارد. ما آن را پدید آورده‌ایم، اما برای آبادی آن راهی دراز در پیش داریم و همراهی شما را خواهانیم.
جزیره‌ی دانش چه هدف‌هایی را پی‌گیری میکند؟
جزیره‌ی دانش برای دست‌یافتن به هدف بنیادی خود، که همانا افزایش حجم اطلاعات فارسی در شبکه‌ی جهانی اینترنت و برآوردن نیازهای علمی و آموزشی ایرانیان است، چند هدف اصلی را پی‌گیری میکند:
1. افزایش سواد علمی و فناورانه
بر پایه‌ی تعریف سازمان یونسکو، سواد علمی و فناورانه یا STL عبارت‌است از: "درک و به‌کارگیری مفاهیم ، مهارت‌ها، نگرش‌ها و ارزش‌هایی که فرد را قادر می‌سازد دانش و فناوری را با زندگی و فرهنگ جامعه‌ی خویش مرتبط سازد". انتشار تازه‌ترین خبرهای علمی، ایجاد بخش دانش و زندگی، آموزش رایانه، بخش ویژهی خانواده و دانش‌نامه‌ی جزیره، همراه با عرضهی مقاله‌هایی پیرامون اهمیت و جایگاه سواد علمی و فناورانه، از جمله فعالیت‌های جزیره‌ی دانش در این راستاست.
2. تکمیل و تقویت برنامه‌های آموزشی
عرضهی مقاله‌ها، پویانمایی‌ها و فعالیت‌های آموزشی ویژهی دانش‌آموزان ، معرفی الگوهای تدریس برتر و تازه‌ترین رویکرد‌ها و دستاوردهای نوین آموزشی به آموزگاران، تاکید بر نقش خانواده به عنوان تسهیل کننده‌ی فرآیند آموزش، معرفی دستاوردهای آموزشی ایرانیان، معرفی آموزگاران برتر، پایگاه‌های اینترنتی علمی‌آموزشی و بخش از کارشناس بپرس، از راهبرد‌هایی است که برای دستیابی به این هدف مورد توجه است.
3. معرفی دستاوردهای تمدنی ایرانیان
بی‌گمان آگاهی از فرهنگ و تمدن دیرپا و شکوهمند ایرانیان و سهمی که آنان در پیشرفت‌های تمدن بشری داشته‌اند، میتواند در بازیافت هویت ایرانی و کوشش برای آبادانی ایران و فردایی بهتر برای ایرانیان سودمند باشد. مجموعه مقالهی نوآوری‌های ایرانی، که در بخش ایران‌شناسی منتشر میشود؛ مجموعه مقالهی واژه‌های فارسی در زبان انگلیسی، که در بخش کارگاه ترجمه عرضه شده است؛ و مقاله‌هایی که در دانش‌نامه‌ی جزیره منتشر میشود، مانند نقش ایرانیان در بانک‌داری، ساختن کاغذ، بنیان‌گذاری دانشگاه و موضوع‌های دیگر، در راستای این هدف آماده شدهاند. معرفی پایگاه‌های اینترنتی ایران‌شناسی و موزه‌های ایران و جهان و معرفی جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری ایران نیز به این هدف کمک میکند.
4. تهیه گنجینه‌ی داده‌های علمی
طبقه‌بندی موضوعی و معرفی پایگاه‌های اینترنتی، معرفی کتاب‌ها و نشریه‌های علمی و آموزشی برتر و فراهم آوردن امکان نشر الکترونیک مقاله‌ها و کتاب‌های نویسندگان و پژوهشگران ایرانی در راستای این هدف انجام میشوند. جزیره دانش، تا کنون به دسته‌بندی بیش از 500 پایگاه علمی آموزشی بر پایه‌ی موضوع پرداخته و می‌کوشد دسته‌بندی تازه‌ای را بر پایه‌ی موضوع‌ها و نیازهای کتاب‌های درسی نیز فراهم کند تا دانش‌آموزان و آموزگاران بتوانند به آسانی به پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط با هر موضوع کتاب درسی، دست پیدا کنند.
5. خدمات فنی برای توسعه شبکه علمی کشور
کمک به گسترش مدیریت فعالیت‌های علمی از راه شبکه‌ی اینترنت و راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنتی با الگو و محتوای مناسب، یکی دیگر از برنامه‌های جزیره در راستای گسترش دانش در ایران است. بخش فنی جزیره‌ی دانش، که با عنوان شرکت یکتاوب(http://www.yektaweb.com) به کار می‌پردازد، برنامه‌های کارآمدی برای مدیریت نشریه‌های علمی، همایش‌های علمی و پایگاه‌های اینترنتی آماده کرده است.
جزیره‌ی دانش چه بخش‌هایی دارد؟
جزیره دانش بخشهای گوناگونی برای گروه‌های سنی مختلف دارد. کودکان، دانش‌آموزان، آموزگاران، خانواده‌ها، دانشگاهیان و همه‌ی مردم، هر کدام صفحه‌ها و مقالههای مناسب خود را در جزیره دارند. به علاوه برای برخی از موضوع‌های مهم، بخشهای ویژهای نیز در نظر گرفته شده است. برای نمونه، در بخش ایران‌شناسی که یکی از بخشهای ویژهی جزیره است، به دستاوردهای تمدنی ایرانیان از روزگار باستان تا زمان کنونی و اثرگذاری فرهنگ ایران بر فرهنگ جهان پرداخته میشود.
بخشهای جزیره دانش عبارتند از:
1. صفحه‌ی اصلی: یک خبرگذاری علمی است که تازه‌ترین رویدادهای علمی جهان به زبان ساده در آن منتشر میشود.
2. جزیره ی کودکان: نوشته های کوتاه و بازی‌های آموزشی برای کودکان پیش دبستانی و دبستانی.
3. جزیره ی دانش‌آموزان: نوشته‌هایی ویژهی دانش‌آموزان دوره‌ی راهنمایی و دبیرستان منتشر میشود.
4. جزیره‌ی آموزگاران: مقالههای گوناگون درباره‌ی آموزش علوم، ریاضی، جغرافیا، تاریخ و روش اداره‌ی کلاس و مدرسه.
5. جزیره ی خانواده : مقاله‌هایی درباره‌ی نقش پدران و مادران در آموزش فرزندان و موضوع‌های ویژهی آنان همراه با راهنمای جزیره‌ی کودکان
6. کارگاه ترجمه: نکته‌هایی برای ترجمه روان‌تر و معرفی مترجمان نامدار ایران.
7. کارگاه نگارش: نکته‌هایی درباره‌ی نوشتن روان و سازمان‌یافته با هدف پرورش نویسندگانی برای کامل کردن دانش‌نامه‌ی جزیره.
8. رایانه و اینترنت: مقاله‌هایی پیرامون آشنایی با اینترنت، فناوری اطلاعات و ارتباطات و کار با رایانه و تازه‌ترین خبرهای فناوری اطلاعات و ارتباطات.
9. آموزش در ایران: معرفی پیش‌گامان آموزش در ایران، مقاله‌هایی پیرامون تاریخ آموزش و پروش ایران، کاوشی در برنامه‌های آموزشی ایران، نقد و بررسی کتاب‌های درسی و کمک آموزشی.
10. دانش‌نامه‌ی جزیره: فراهم کردن دانش پایه در موضوع‌های گوناگون علمی و فرهنگی با نگاه ویژه به تاریخ و فرهنگ ایران و اسلام.
جزیره دانش بخشهای گوناگون دیگری نیز دارد: شبیهسازی انسان، فیزیک و شیمی، زمین‌شناسی، آموزش زیست‌شناسی، بخش دانشجویان و بخشهای دیگری که گام به گام راه‌اندازی میشود.
جزیره‌ی دانش چه کمکی به دانش‌آموزان میکند؟
یک دانش‌آموز دوره‌ی راهنمایی را در نظر آورید که آموزگار از او خواسته است پیرامون روش ساختن کاغذ برای درس علوم سال اول راهنمایی، اطلاعات گردآوری کند. این دانش‌آموز با مراجعه به شبکه‌ی جهانی اینترنت به انبوهی از اطلاعات به زبان انگلیسی پیرامون کاغذ دست پیدا میکند که چندان نمی‌تواند از آنها بهرهبرداری کند. حتی در صورتی که بتواند از اطلاعات آنها بهره ببرد، در باره‌ی این که ایرانیان مسلمان کاغذسازی را از چینی‌ها آموختنند، شیوه‌ی ساختن آن را بهبود بخشیدند، کارخانه‌ی کاغذسازی ساختند، کاغذ رنگی تولید کردند، کاغذهایی با کیفیت‌های گوناگون ساختند و شیوه‌ی کاغذسازی را به ملت‌های دیگر آموختند، چیزی زیادی در آنها پیدا نمی‌کند.
اما اگر آن دانش‌آموز به عنوان یکی از منبع‌های اطلاعاتی خود به جزیره‌ی دانش مراجعه کند، به مقاله‌ای به زبان فارسی دست پیدا میکند که علاوه بر آشنا کردن او با روش ساختن کاغذ، او را با پیشینه‌ی تمدنی و فرهنگی‌اش نیز آشنا میکند. همچنین او را با دیگر منابع اطلاعاتی، مانند کارخانه‌های کاغذسازی کنونی ایران، مرتبط میکند تا برای گردآوری اطلاعات بیشتر به پایگاه اینترنتی آنها مراجعه کند یا برای تهیه‌ی گزارش از روند تولید کاغذسازی برای بازدید از آن کارخانه‌ها، هماهنگی انجام دهد.
جزیره‌ی دانش چه کمکی به آموزگاران میکند؟
آموزگاران بخش ویژهی خود را در جزیره‌ی دانش دارند. مقالههای گوناگونی پیرامون آموزش علوم، روش تدریس، چگونگی اداره کردن کلاس و برقراری ار تباط با دانش‌آموزان، منتشر شده است که نویسندگان یا مترجمان آنها خود از آموزگاران با تجربه و شناخته شده هستند. آنها میتواند در بخش آموزش در ایران با پیشینه‌ی آموزش و پرورش ایران، آموزگاران و کارشناسان پیش‌گام و نامدار ایران، چگونگی برنامه‌ریزی آموزشی و نگارش کتاب‌های درسی، آشنا شوند. همچنین، می‌توانند تجربه‌های آموزشی خود را در چارچوب مقاله برای جزیره بفرستند تا به نام خود آنان در جزیره منتشر شود.
جزیره دانش بخش پرسش از کارشناس دارد که آموزگاران و دانش‌آموزان از جای جای ایران پرسش‌های خود را برای جزیره می‌فرستند و جزیره با کمک کارشناسان برجسته‌ی آموزش و پرورش به آنها پاسخ میدهد. این بخش از فعال‌ترین بخشهای جزیره دانش است و گزیده‌ای از این پرسش‌ها درآینده‌ی نزدیک به صورت کتابی منتشر خواهد شد. پس به جزیره مراجعه کنید و پرسش خود را از کارشناسان جزیره بپرسید و پاسخ آن را به زودی در جزیره ببینید.
جزیره‌ی دانش چه کمکی به پدران و مادران میکند؟
دانش، شیوه‌ای برای شناخت جهان و زاویه و الگویی از تفکر است که از همان نخستین سال‌های زندگی شکل می‌گیرد. از این رو، مشارکت خانواده در آموزش علوم به کودکان اهمیت زیادی دارد. خانواده‌هایی که با هم در جهان کاوش میکنند، اندیشمندانی علمی و دانش‌آموزان عالی و مطلوب پرورش میدهند. بخش ویژهی خانواده با در نظر داشتن این حقیقت و با هدف آشنا کردن خانواده با نقش خود در پرورش علمی فرزندانشان راه‌اندازی شده است. پدران و مادران با مطالعه‌ی مقالههای این بخش در مییابند که چگونه از یک گردش معمولی یا از یک خرید روزانه یک فرصت آموزشی بسازند و حتی آشپزخانه‌ی خود را به یک مرکز علمی تبدیل کنند.
دانش‌نامه‌ی جزیره با چه هدفی راه‌اندازی شده است؟
جزیره دانش در تازه‌ترین کار پژوهشی و آموزشی خود به راه‌اندازی دانش‌نامه‌ی جزیره به نشانی کرده است. با کامل شدن این دانش‌نامه، هر ایرانی پیرامون هر موضوع علمی و فرهنگی که به اطلاعات نیاز داشته باشد، به جزیره‌ی دانش مراجعه میکند و نیاز دانشی خود را با مقالههای نویسندگان شناخته شده و مقاله‌هایی که کارشناسان گوناگون آنها را بررسی و ویرایش کرده‌اند، بر طرف می‌سازد. موضوع‌های زیر برای این دانش‌نامه پیشبینی شده است:
معرفی دانستنی‌های پایه همه‌ی شاخه‌های دانش و فناوری و دستاوردهای علمی ایرانیان.
معرفی پیشینه‌ی تاریخی و فرهنگی ایران زمین از روزگار باستان تا دوران اسلامی.
معرفی همه‌ی استان‌ها، شهرستان‌ها، شهرها و سرانجام روستاها و دشت‌های زیبای ایران.
معرفی همه‌ی سازمان‌ها، بنیادها، کارخانه‌ها، دانشگاه‌ها، مرکزهای پژوهشی و آموزشی.
معرفی سرداران نام دار عرصه‌های دفاع از میهن از گذشته‌ها تا هشت سال دفاع مقدس.
معرفی دانشمندان، هنرمندان، آموزگاران ، ورزشکاران و سیاست‌مداران نامدار جهان و ایران.
معرفی مفهوم‌های پایه‌ای دین اسلام، شخصیت‌های دینی و آشنایی با دین‌ها و آیین‌ها جهان.
بی‌گمان راه درازی تا دستیابی به چنین گنجینه‌ی اطلاعاتی در پیش داریم و امیدواریم، پشتیبانی مالی و اطلاعاتی همه‌ی سازمان‌ها و علاقه‌مندان رشد آگاهی و دانش در ایران به جزیره دانش امکان دهد به این هدف‌های والای خود بیش از پیش نزدیک شود. با این همراهی‌ها میتوان انتظار داشت که به زودی، در هر جای جهان که باشید و در هر زمان که بخواهید، اطلاعات جزیره در دسترس شما باشد.
گردانندگان و نویسندگان جزیره چه کسانی هستند؟
گرداندگان جزیره گروهی از جوانان علاقه‌مند به گسترش دانش و آموزش هستند که گروهی از نویسندگان با تجربه و آموزگاران فرهیخته و کارشناسان آگاه آموزش و پرورش را گرد هم آورده‌اند و با هم‌فکری و همراهی آنها به عرضهی مقالههای علمی و آموزشی می‌پردازند. برخی از نویسندگان و کارشناسان جزیره عبارتند از:
1. اسفندیار معتمدی: کارشناس آموزش فیزیک، کارشناس آموزش علوم، پژوهشگر تاریخ علم و آموزش در ایران و عضو پیشین شورای نویسندگان کتاب‌های درسی.
2. سیروس غفاریان: کارشناس تاریخ، نویسنده‌ی سرشناس مطبوعات، پژوهشگر تاریخ ایران و جهان و عضو پیشین شورای نویسندگان کتاب‌های درسی.
3. محمود حکیمی: کارشناس آموزش زبان انگلیسی، نویسنده‌ی نامدار کودک و نوجوان، پژوهشگر تاریخ اسلام و عضو پیشین شورای نویسندگان کتاب‌های درسی.
4. حسین دانشفر: کارشناس زیست‌شناسی، کارشناس آموزش علوم، مترجم فیلم‌های علمی و آموزشی تلویزیون و عضو شورای نویسندگان کتاب‌های درسی.
5. مرتضی خلخالی: کارشناس آموزش شیمی، کارشناس برنامه‌ریزی درسی، نویسنده و مترجم و پژوهشگر آموزش و پرورش ایران و عضو پیشین شورای نویسندگان کتاب‌های درسی.
6. علی رووف: کارشناس تعلیم و تربیت، پژوهشگر تاریخ آموزش و پرورش، نویسنده داستان‌های آموزشی و کتاب‌هایی برای آموزگاران و کارشناسان آموزش و پرورش.
7. میرشهرام صدر: کارشناس آموزش ریاضی، نویسنده و مدیر داخلی مجله‌ی ریاضی برهان.
8. محبت الله همتی: کارشناس آموزش ابتدایی، سردبیر پیشین مجله‌ی رشد آموزش ابتدایی، دبیر جشنوراه‌ی تصویرسازی آموزشی و نویسنده‌ی کتاب‌های آموزشی.
9. احمد حسینی: کارشناس زمین‌شناسی و عضو شورای نویسندگان کتاب‌ها درسی.
10. سلیمان فرهادیان: کارشناس آموزش شیمی، مترجم و سرپرست صفحه‌ی علم روزنامه‌ی شرق.
11. حسن سالاری: کارشناس آموزش زیست‌شناسی، پژوهشگر تاریخ علم و آموزش، نویسنده، مترجم و ویراستار کتاب‌های علمی کودک و نوجوان.
12. علی‌رضا نعمتی: کارشناس رایانه و اینترنت، مترجم کتاب‌های علمی و آموزشی
توجه : برای آشنایی بیشتر با کارشناسان جزیره از بخش همکاران جزیره دیدن کنید.
چگونه می‌توانیم به آبادانی جزیره کمک کنیم؟
جزیره هنوز در آغاز راه است اما امید آن میرود که با کمک همه‌ی کاربران خود بیش از پیش آباد شود. شما به شیوه‌های گوناگون می‌توانید به جزیره یاری رسانید. نظرهای شما پیرامون جزیره و مقاله‌هایی که تا کنون منتشر شده است، بسیار کارساز است. بنابراین، پس از خواندن هر مقاله نظرهای انتقادی و پیشنهادی خود را پیرامون آن در جای که برای این کار در نظر گرفته شده است، بنویسید. اگر پژوهشگر یا نویسنده‌ی مقالههای علمی و آموزشی هستید، مقالههای خود را برای ما بفرستید تا پس از بررسی از سوی کارشناسان جزیره به انتشار آنها بپردازیم. اگر کارمند بنیاد یا سازمانی هستید که میتواند از نظر مالی به جزیره کمک کند، با مدیران آن گفت و گو داشته باشید و اهمیت کار جزیره را برای آنها شرح دهید. اگر در روزنامه یا رسانه‌های دیگر کار می‌کنید، برای معرفی جزیره در رسانه‌ی خود بکوشید. اگر صفحه‌ی اینترنتی یا وبلاگ شخصی دارید، جزیره را در آن معرفی کنید. معرفی جزیره‌ی دانش به دوستان و آشنایان نیز بسیار کارساز و کم‌هزینه است. جزیره را از آن خود بدانید و به یاد داشته باشید که سخن گفتن از جزیره سخن گفتن از دانش و آگاهی است و خداوند به آنان که از دانش سخن می‌گویند و برای گسترش آن می‌کوشند، پاداش این جهانی و آن جهانی می‌بخشد
2- دائره المعارف ایرانیکا
3- دائره المعارف کلمبیا
4- دائره المعارف کانادا
www.thecanadianencyclopedia.com
5- دائره المعارف اینفوپلیز
6- دائره المعارف
7- دائره المعارف اینکارتا
8- دائره المعارف آلتاپدیا
9- دائره المعارف انسایپریدیا
10- دائره المعارف شرق شناسی
11- دائره المعارف روانشناسی
12- دائره المعارف پزشکی
www.cprncnet.columbia.edu
13- دائره المعارف فلسفی
http://www.utm.edu/research/iep
14- دائره المعارف گیاهی
15- دائره المعارف ویکی پدیا فارسی و انگلیسی
16- راهنمای جوامع در سرتاسر جهان
17- راهنمای ملل
18- منابع مرجع
http:///ereference.uwaterloo.ca
اثر سطح پدیده ای طبیعی است که وقتی جسمی در نزدیکی سطح زمین حرکت می کند بوجود می آید. شناورهای اثرسطحی در ارتفاعی کمتر از طول بالهایشان پرواز می کنند و این فاصله باعث می شود تا نسبت نیروی لیفت به درگ زیاد شود. در واقع هرچه فاصله نسبت به زمین کمتر باشد، نسبت نیروی لیفت به نیروی درگ افزایش می یابد و این امر بدین علت است که وجود زمین باعث تغییر در جریانهای هوایی شده که این تغییرات نیروی درگ روی بالها را تا ?? درصد کاهش می دهد و تقریبا به همین میزان باعث افزایش نیروی لیفت می شود. این نسبت (نسبت لیفت به درگ) به راندمان هواپیما معروف است و هرچه این مقدار بیشتر باشد بدین معنی است که با یک مصرف سوخت مشخص، وزن بیشتری می تواند جابجا شود و به همین دلیل است که شناورهای WIG خلا بین هواپیما و کشتی را پر می کنند.
تاکنون مقاطع زیادی برای استفاده در اثرات سطح طراحی شده است. طراحان شناورهای ویگ معمولا از یک سری مقاطع عمومی و شخص مثلا مقاطعNACA برای شناورهای خود استفاده می کنند. یکی از مقاطعی که طراهان در طراحی بالها از آن خیلی استفاده می کنند پروفیلY شکل کلارک Y Clarck Airfoilsمی باشد، چون این مقاطع کف تخت دارند و به همین علت در شرایط اثر سطح عملکرد خوبی از خود نشان می دهند. ولی شناورهای پیشرفته و جدید امروزی برای بالهای خود از مقاطعی استفاده می کنند که برای شناورهای مورد نظر بهترین عملکرد را دارند.
یک نمونه از ایرفویلهای جدید که برای استفاده در اثرات سطح زمین طراحی شده اند گروه DHMTU می باشند . در این گروه از ایرفویلها قسمت های بالایی و پایینی مقاطع سازگاری خوبی با هم دارند و به همین دلیل در اثرات سطح عملکرد خوبی از خود نشان می دهند.
وب سایت پژوهش، با هدف جمع آوری و ارائه پروژه ها و تحقیقات حوزه دانشجویی کشور راه اندازی شده است. در مرحله اول فقط رشته مهندسی عمران پوشش داده می شود و طی مراحل توسعه ای سایت، سایر رشته های تخصصی به این مجموعه افزوده می شود. زمان آغاز مرحله گسترش این سایت، زمستان 1387 خواهد بود.
پژوهش یکی از زیرمجموعه های سیویلیکا® است و پشتیبانی کامل توسط تیم مجموعه سیویلیکا® ارائه می شود.
برای آشنایی با نحوه اشتراک پروژه راهنمای اشتراک پروژه را مطالعه نمایید. علاوه بر این، برای عضویت در این سایت روشهای متعددی وجود دارد که عبارتند از:
?- عضویت رایگان با صورت ارسال پروژه
?- پرداخت حق عضویت به بانک و تکمیل فرم عضویت و اطلاعات فیش
?- پرداخت حق عضویت به صورت آنلاین
مشاهده نمودار راه خوبی برای دیدن موقعیت شناورهای اثر سطحی در میان سایر وسایل نقلیه ای است که وجود دارد. دیاگرام وون کارمن- گابریلی در زیر نشان داده شده است. در دیاگرام زیر نسبت L/D (نسبت نیروی لیفت به درگ) به عنوان تابعی از سرعت داده شده است.
قسمتی که در این نمودار خیلی مهم و قابل توجه می باشد، خط قرمز است. تمامی وسایل نقلیه ای که امروزه در جهان جود دارد در زیر این خط قرمز قرار دارند. به این خط، خط تکنولوژی می گویند و با پیشرفت تکنولوژی این خط به سمت بالا و راست صفحه خواهد رفت.
در این نمودار قسمتی وجود دارد که به صورت یک مثلث زرد رنگ از بقیه قسمتها جدا شده است. این قسمت مکانی است که شناورهای اثرسطحی در آن گنجانده می شوند، با سرعتی در حدود ??? تا ??? کیلومتر در ساعت و L/D بین ?? تا ?? . اما آیا واقعا چنین وسیله ای نیاز است؟
بعضی ها ممکن است فکر کنند که شناورهای توربوپراب می توانند این خلا را پر کنند و دیگر نیازی به تولید شناورهای پرنده نیست. اگرچه مهندسان، مزایا و معایب استفاده از شناورهای در این محدوده را بررسی می کنند. شناورهای پرنده از ساخت و فرماندهی ارزانتر می باشند و همانطوری که قبلا گفته شد آنها برای پرواز کردن نیازی به باند ندارند. از طرفی دیگر محدودیت این شناورها، توانایی و ناوبری آنها در دریای آزاد و با امواج بلند است به خصوص برای شناورهای کوچکتر. امروزه نیاز به چنین وسیله ی به اهداف مورد نظر بستگی دارد ولی در آینده این امیدواری وجود دارد که نیاز به این شناورها اجتناب ناپذیر باشد و در اصطلاح می توان گفت که تولید این شناورها به زحمتش می ارزد.
مقایسه میان بازدهی و عملکرد انواع مختلف شناورهای حمل و نقلی به صورت نموداری از میزان قدرت این شناورها بر وزن آنها در نمودار زیر داده شده است:
پیدایش شناورهای پرنده به منظور دسترسی به وسایل نقلیه سریعی می باشد که قابلیت حمل کالا و مسافر را داشته باشند و علاوه بر آن اقتصادی نیز باشند. برای دستیابی به بیشترین کارآیی، اندازه ین شناورها باید تا حد ممکن بزرگ و در حدود صدها تن باشد. اگرچه، ساخت چنین شناورهای بزرگی بدون داشتن تکنولوژی پیشرفته در زمینه اثرات سطح و همچنین درک نکردن نیاز به چنین شناورهایی کار عاقلانه ای نمی باشد. بنابراین مهندسانی که بر روی این پروژه کار می کنند ابتدا از شناورهای مدل و کوچک شروع می کنند تا بتوانند دانش خود را در این زمینه پیشرفت دهند. این قایقهای پرنده کوچک مشکلات استفاده از شناورهای اثرسطحی را در دراز مدت و در مقیاس واقعی بیان می کنند و باعث افزایش تجربه در ناوبری و همچنین یکسری مقررات مشخص در این زمینه می شوند.
مرجع : Gülk?z Do?an
قطعات سوپرآلیاژی کاربردهای متنوع و وسیعی در صنایع مختلف از جمله ایمپلنتها، صنایع زیردریایی، هوافضا و غیره دارند، اما کاربرد عمده سوپر آلیاژها، در پرههای توربینهای گازی است. این توربینها در سه وزارتخانه دفاع، نفت و نیرو دارای اهمیت فوقالعادهای میباشند. ساخت پرههای این توربینها نیاز به توانایی بالایی از لحاظ تکنولوژی دارد
روشهای تولید
قطعات سوپرآلیاژی، به دو روش عمده تولید می شوند:
الف) روش ریخته گری دقیق: این روش، عمدتاً برای تولید پرههای ثابت و متحرک توربین استفاده می شود. به این دسته از محصولات، "قطعات سوپرآلیاژی ریختگی" (Cast Super alloy) می گویند.
ب) روش شکلدهی: این روش، شامل فرآیندهایی چون فورج و نورد است و محصولات آن از قبیل دیسک، ورق، میلگرد، لوله و مفتول میباشد. به این گروه از محصولات، "قطعات سوپرآلیاژی کارپذیر" (Wrought Super alloy) گفته میشود.
در روش ریخته گری، مهمترین تجهیزات مورد نیاز یک کوره تحت خلاء است، ولی در مورد روش شکلدهی، معمولاً تجهیزات پیچیده تر است. البته در حال حاضر امکانات وسیع شکلدهی در سطح کشور وجود دارد و مشکل اصلی در این بخش، ضعف در دانش فنی است.
تولید قطعات سوپرآلیاژی به روش ریخته گری
برای تولید یک قطعه سوپرآلیاژی به روش ریخته گری به خصوص پره توربین که مهمترین قطعه سوپرآلیاژی است، چهار مرحله باید انجام شود:
1- مهندسی معکوس (جهت تهیه نقشه و مشخصات فنی)
2- ساخت قالب و ریخته گری دقیق
3- ماشینکاری قطعات ریخته شده
4- پوششدهی
این چهار مرحله برای تولید پره، به خصوص "پرههای متحرک" ردیف اول و دوم باید انجام شوند. البته "پرههای ثابت" ممکن است بخش پوششدهی را نداشته باشند. همچنین پرههای متحرک در ردیفهای سوم و بالاتر در بعضی موتورها ممکن است از طریق فرایند فورجینگ تولید شده و پوشش نداشته باشند. همچنین برای ایجاد هر صنعت، سه عامل تجهیزات، نیروی انسانی ماهر و دانش فنی، لازم است که با توجه به این سه عامل، میتوان به بررسی وضعیت کشور در مورد مراحل چهارگانه فوق و نیز مشکلات آنها پرداخت:
1- مهندسی معکوس
در اینجا منظور از مهندسی معکوس فرایندی است که در آن از تعدادی نمونه موجود، مشخصات فنی و نقشه های مورد نیاز برای تولید و ساخت نمونه های مشابه بدست آید.
این فرایند شامل اندازهگیریهای ابعادی به وسیله CMM و دستگاههای مخصوص دیگر و سپس تهیه نقشه میباشد. تجهیزات لازم، تقریباً در کشور موجود بوده و CMM و نرم افزارهای مورد نیاز نیز موجود است. نیاز اصلی به نیروی انسانی متخصصی است که توانایی Surface modeling با دقت کافی را داشته باشد.
مشکلی که در تولید پرههای توربین وجود دارد، این است که پره، محصول نهایی نیست بلکه محصول نهایی "توربین" است و پرهها باید طوری دقیق ساخته شوند، تا وقتی تعداد زیادی پره در توربین نصب میشوند شرایط لازم را ایجاد نمایند. ممکن است قطعه تولید شده چیزی شبیه به پره اصلی باشد، اما رعایت تلرانسهای مجاز، بالاخص در نقاط حساس پره، نیازمند تجربه کافی است. تلرانس های قسمتهای مختلف پره بالاخص در نقاط حساس بر توان خروجی موتور بویژه در موتورهای هوایی تاثیر تعیین کنندهای دارد.
برای حل این مشکلات و تربیت نیروهای ماهر، باید انتقال دانش فنی لازم انجام شود و این دانش فنی باید از شرکتهایی انتقال یابد که دارای اعتبار بین المللی در این زمینه هستند. معمولاً شرکتهایی توانایی این کار را دارند که از اطلاعات OEM بهرهمند باشند؛ یعنی با طراحی موتور آشنا بوده و تلرانسها را بدانند، حساسیتها را بشناسند و با پارامترهایی که باید از نظر ابعادی کنترل شوند، آشنایی داشته باشند.
با توجه به مطالب بالا شاید این تصور پیش آید که بحث مهندسی معکوس منتفی است، چون نیازمند دانش طراحی و ساخت توربین است. اما باید توجه کرد که در قطعات با حساسیت کم و نیز توربین هایی که قدرت پایینی دارند، براحتی می توان مهندسی معکوس را پیاده کرد. برای قطعات بزرگ و حساس و به خصوص پرههای هوایی این نکات قابل چشم پوشی نیست و باید با شرکتی که توان کافی را دارا باشد، همکاری شود. فعالیتی که در این بخش در کشور انجام شده روی پرههای کوچک و ساده بوده که در آنها حفرههای خنک کننده وجود ندارد.
2- ریخته گری دقیق
در ریخته گری دقیق، ابتدا قالب موم ساخته شده و سپس قطعات از جنس تزریق شده و پس از مونتاژ روی خوشه مومی پوسته سرامیک ایجاد میشود. در مرحله بعد موم تبخیر شده و پوسته سرامیکی به عنوان قالب عمل کرده و ریخته گری انجام میگردد.
برای ساخت قطعات کوچک، دو کوره دوچمبره (Double chamber vim) موجود است. اما برای ساخت قطعات بزرگتر نیاز به کورههایی با ظرفیت بالاتر است. در حال حاضر برای ظرفیتهای بالا، در داخل کشور فقط دستگاه تکچمبره وجود دارد که معمولاً برای تولید شمش به صورت نیمه صنعتی بکار میرود. تاکنون چند قطعه به صورت آزمایشگاهی ریخته گری شده است. در این راستا چند بازدید انجام شده و امکاناتی نیز وارد شده است ولی این امکانات جهت تولید انبوه جوابگو نیست.
موضوع حایز اهمیت دیگر این است که در فرایند ریخته گری پارامترهای بسیاری از جمله پارامترهای محیطی مثل رطوبت، دما و غیره دخیل است که تجهیزات خاصی را جهت کنترل نیاز دارد. در شرکتهای معتبر این پارامترها از طریق سیستم کنترل مرکزی تنظیم میشوند که باید روی این موارد کار شود. از نظر دانش فنی قلب فرایند ریخته گری ساخت قالب سرامیکی بویژه برای پرههای نازک و ماهیچه خور است.
از نظر نیروی انسانی، در این 10 سال خوب عمل شده است اما از نظر دانش فنی باید روی قطعات مورد نظر با دقت کار شود، چون تولید قطعات به این روش دشواری خاص خود را دارد.
البته برای تولید قطعات ساده و با ضخامتهای زیاد (توربینهای قدیمی و صنعتی) که از نظر تلرانس های ابعادی حساسیت کمتری دارند، مشکل چندانی وجود ندارد. اما در مورد قطعات نازک و قطعات ماهیچه خور و سوراخدار پیچیدگیها و حساسیتهای خاص وجود دارد. از آنجا که در ریخته گری دقیق، دانش پایه آن موجود است، در بحث دانش فنی باید بیشتر به نکات پیچیده و ظریف توجه شود. یعنی بعد از این باید برای کسب دانش فنی قطعات نازک، قطعات پیچیده و قطعات بزرگ دارای حساسیت بیشتر، تلاش شود. قطعات پس از ریخته گری معمولاً باید تحت عملیات HIP قرار گیرند. به دلیل عدم وجود تجهیزات مورد نیاز در حال حاضر قطعات ریختگی در خارج از کشور HIP میشوند.
3- ماشینکاری
قطعات سوپرآلیاژی بعد از ریخته گری باید ماشینکاری شوند که نقشه ها و دستورالعملهای لازم از طریق مهندسی معکوس آماده میشود. ماشینکاری سوپرآلیاژها صنعت مربوط به خود را دارد. سوپرآلیاژها و به خصوص آنهایی که ریخته گری میشوند، بسیار سخت و محکم میباشند. در 10 سال گذشته برای تراشکاری‌های ساده، تجهیزات خوبی خریداری شده است و دانش فنی آن در حال تکمیل و توسعه میباشد و تقریباً در تراشکاری پره ریخته شده، مشکلی وجود ندارد.
اما تکنولوژی بعدی مورد نیاز در این قسمت، تکنولوژی سوراخکاری پرهها به روش الکتروشیمیایی جهت ایجاد سوراخهای خنک کننده هوا روی پرهها میباشد. در این بخش فعلاً دانش فنی و تجهیزات لازم موجود نیست و وزارت نیرو در حال وارد کردن تکنولوژی آن است. در حال حاضر شرکتهای داخلی برای سوراخکاری قطعات، آنها را به خارج از کشور ارسال میکنند.
4- پوششدهی
برای پوششدهی در کشور، دو مرکز خوب موجود است. یک مرکز در "صها" است که پوششدهی پرههای هوایی را انجام میدهد و با استانداردهای 30 سال پیش کار میکند. مشکل این مرکز، قطع ارتباط با صنعت مادر خود و عدم به روزکردن استانداردهای خود است. مرکزی نیز در کرج وجود دارد که روی پوششدهی پرههای صنعتی وزارت نیرو مشغول فعالیت است.
مطلب قابل توجه در اینجا، حرکت به سمت پوشش‌های جدید است. در حال حاضر قطعاتی در داخل کشور وجود دارند که با "پلاسما اسپری" تحت خلاء، پوشش داده میشوند. هرچند که تجهیزات آن قبلاً خریداری شده است، ولی به طور متمرکز روی آن کاری صورت نگرفته است، لذا برنامه ریزی در این زمینه نیز ضروری است.
وضعیت کنونی کشور در رابطه با تولید توربین گازی
اقداماتی توسط وزارتخانه های نیرو و نفت، جهت تمرکز تولید توربین در حال انجام است. یکی از مشکلات مهم در بحث ساخت و تعمیر توربینها، تنوع آنها میباشد که در نتیجه توجیه اقتصادی از بین میرود. بنابراین در این وزارت خانه ها تصمیم گرفته شد که تنوع، پایین آورده شود و انتقال دانش روی موتورهای خاصی انجام گیرد.
در این رابطه وزارت نیرو برای تولید 30 عدد توربین گازی "زیمنس" که با استفاده از شرکتهای داخلی ساخته خواهد شد، قراردادی با شرکت Ansaldo ایتالیا منعقد کرده است که در این راستا شرکت "توگا" تأسیس شده است. در این قرارداد، تکنولوژی تمامی بخشهای توربین بجز پرههای آن انتقال داده میشود و اخیراً برای تولید پرههای این توربینها با شرکتهای Non-OEM ارتباط برقرار شده است.
وزارت نفت نیز قراردادی با "Alstom" جهت ساخت 50 دستگاه توربین، برای انتقال دانش فنی به داخل کشور منعقد کرده است که البته در اینجا نیز پرهها جزء قرارداد نیست.
در بخش هوایی اطلاعات دقیقی در مورد برنامه کلان ساخت موتورهای توربین گازی در دسترس نیست. اما رشد صنعت پرههای هوایی در کشور نیاز مبرم به برنامه ریزی کلان و تعیین اهداف درازمدت در این زمینه دارد.
? مقدمه:
آلیاژهای سبک وزن و مقاوم به حرارت پایه TiAl به عنوان نسل بعدی مواد ساختاری بحساب آمده و تحقیقات بسیاری روی آنها انجام میشود. تنها کاربرد تجاری که اخیرا برای آن پیشنهاد شده است در توربوشارژرهای اتومبیلهای سواری است. بدلیل آنکه توربینهای سبک وزن کارایی (قدرت واکنش بهتر) را بهبود میدهند، این کاربرد مستقیما از سبکی آلیاژ Ti ? Al استفاده میکند. علاوه بر آن، خواص ماده مورد نیاز در این کاربرد تقریبا همانند آلیاژ جایگزین شده است. اما این آلیاژ در زمینههای دیگر هنوز مورد استفاده پیدانکرده است. دلایل اصلی این امر قیمت بالا و قابلیت اطمینان بوده، مضاف بر اینکه خواص آلیاژهای Ti ? Al خیلی بهتر از آلیاژهای کاربردی متداول نیست؛ و هنگامی که نمیتوان از خاصیت سبک وزنی این آلیاژ، مانند حالت توربوشارژر، بهرهبرداری مستقیم کرد، به این نتیجه میرسیم که باید خواص این آلیاژ را در مقایسه با آلیاژهای رایج بهبود بخشید.
استحکام یکی از خواص اصلی آلیاژهای TiAl است که باید اصلاح شود؛ استحکام دمای بالای آنها، تقریبا مشابه سوپرآلیاژها بوده (حتی اگر بر حسب استحکام مخصوص مقایسه شود) و در دمای پایین یا متوسط، حتی استحکامی کمتر از آلیاژهای پایه تیتانیوم مقاوم به حرارت و سوپرآلیاژ آلفا - ? دارند و بدین ترتیب نیازی به جایگزینی با این آلیاژها احساس نمیشود.
میدانیم که کاهش اندازه دانه و فواصل لایهها در ساختار لایهای در افزایش استحکام آلیاژ TiAl موثر است. خنک کردن با هوا از منطقه دما بالای آلفا برای کاهش فواصل لایهها مفید بوده و تغییر شکل در دمای بالا نیز اندازه دانه را کاهش میدهد. بعبارت دیگر، فورجینگ (آهنگری) داغ که فرایند شکلدهی معمول در اکثر فلزات عادی است، باید موجب افزایش استحکام آلیاژ Ti-Al شود. نکته جالب توجه آن است که هیچ نمونه کاربرد عملی برای Ti ? Al کاملاً لایهای شده وجود ندارد. این موضوع به دلیل بالا بودن تنش سیلان این ماده و قابلیت شکلپذیری پایین آن در تغییر شکلهای سریع است. بنابراین تولید صنعتی قطعات بزرگ و پیچیده از این آلیاژ با استفاده از فورجینگ داغ به دلیل محدودیت تجهیزات و احتمال ایجاد ترک در ماده و ... دشوار است. برا ی یافتن کاربرد عملی آلیاژ Ti-Al شکل داده شده با فورج داغ، کاهش تنش سیلان و بهبود شکلپذیری لازم و ضروری بنظر میرسد.
بهترین راه برای رسیدن به موارد فوق، وارد کردن فاز بتا است. اگر در حین فورج داغ، تک فاز آلفا به فاز دوتایی آلفا + بتا تبدیل شود، شکلپذیری دمای بالای آلیاژ به میزان قابل توجهی افزایش مییابد. همچنین، با تبدیل شدن فاز آلفا به یک فاز لایهای در حین سرد شدن، نسبت بهینه بین فازهای آلفا و بتا در دمای بالا با کنترل ترکیب آلیاژ منجر به ریزساختاری میشود که در آن ساختار لایهای غالب خواهد بود.
یکی دیگر از زمینههای تحقیقاتی، فاز گامای آلیاژهای TiAl است. آلیاژهای پایه گاما به دلیل استحکام بالا و مقاومت به اکسیداسیون در دمای بالای ??? درجه سانتیگراد و همینطور چگالی کم، به عنوان نسل بعدی مواد دما بالا به حساب میآیند. اما مهمترین مانع بکارگیری مهندسی آنها، انعطافپذیری دمایی ضعیف و محدود است. تاکنون تحقیقات بسیاری در این زمینه صورت گرفته است . چندین آلیاژ پایه Ti-(??_??)Al توسعه داده شدهاند. انعطافپذیری دمای اتاق آنها به ?/? درصد رسیده و چقرمگی شکست و مقاومت به خزششان به میزان قابل توجهی بهبود یافته است.
در حین توسعه نسل دوم و سوم آلیاژ Ti-Al کشف شد که عنصر نایوبیم، عنصر مهمی در بهبود خواص مکانیکی در دمای بالا بحساب میآید. نتایج تجربی بیانگر آن است که اضافه کردن مقادیر زیاد از نایوبیم نقطه ذوب را زیاد کرده و دمای کاربردی ماده را تا ??? درجه سانتیگراد افزایش میدهد. پس از تحقیقات بسیار بدست آمد که آلیاژهای TiAl حاوی مقادیر زیاد Nb استحکام بیشتری داشته و در دمای بالا تا ???? درجه سانتیگراد در برابر اکسیداسیون مقاوم است. آزمایشات نشان میدهد که فورج ایزوترمال یکی از مهمترین مراحل اصلاح انعطافپذیری محدود آلیاژهای فوق است.
آلیاژهای آلومیناد تیتانیم با فازهای پایه گاما و آلفا -? نیز از شکست ترد در دمای بالا رنج میبرند. بنابراین کیفیت و متالورژی شمشها برای تولید و قابلیت اطمینان قطعه باید مورد توجه قرار گیرد. مواردی که باید کنترل شوند عبارتند از: تخلخل انقباضی، جدایش عناصر آلیاژی، ریزساختار درشت (اندازه دانه درشت) و بافت. در نتیجه رسیدن به یکنواختی در ترکیب شیمیایی و ریز کردن دانه برای کاربرد مهندسی لازم و ضروری بنظر میرسد. در این زمینه تحقیقات گستردهای بر روی شمشهای این آلیاژها صورت گرفته است. اصلیترین فاکتورهای مورد توجه در کارگرم این آلیاژها بقرار زیر هستند:
?) آنایزوتروپی پلاستیک زیاد ماده به دلیل نبود سیستم لغزش مستقل که این مسئله در حالت تغییر شکل منعکس میشود.
?) تحرک اندک نابجاییها
?) تحرک مرز دانهای و نفوذ کم که بازیابی و تبلور مجدد را به تاخیر میاندازد.
?) پیوستگی مجدد دینامیکی و استحاله فازی توام که میتواند در توسعه بافت موثر باشد.
?) انعطافپذیری محدود و حساسیت به رخ شکست که حالت شکست را تحت کارگرم تعیین میکند.
این عوامل در عملیات کارگرم نقش مهمی ایفا میکنند اما هنوز اطلاعات پیرامون مکانیزمهای مربوط به آنها اندک و محدود است.
نیاز به استحکام بالا همراه با مقاومت به اکسایش خوب منجر به توسعه خانواده جدیدی از آلیاژهای TiAl گاما با ترکیب خطی پایه زیر شد:
Ti ? ?? Al ? (? ? ??) Nb + X
که X در آن مقادیر عناصر آلیاژی فلزی یا غیر فلزی دیگر میباشد. توجهات ویژهای به این آلیاژها معطوف شده است زیرا قابلیت گسترش دامنه کاربرد آلیاژهای TiAlقدیمی را دارد. ویژگی مشخصه آلیاژ جدید میزان اندک آلومینیم و افزایش میزان نایوبیم است . در سیستم Ti-Al افزودن Nb عموماً دمای بتا و آلفا (استهاله یافته) را کاهش داده و به فاز آلفا میرسد. این بهسازی در پایداری فاز منجر به پالایش عمده ساختار میشود که بدون شک مهمترین عامل استحکام تسلیم بالای ماده است. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که هرگونه تغییر در نسبت آلومینیم باعث تغییر خواص مکانیکی میشود.
اطلاعات اندکی در رابطه با رفتار تغییر شکل فاز آلفا ? ? در آلیاژهای ( گاما و آلفا ? ?) وجود دارد. تودههای پلیکریستالی آلفا ? ? در دماهای پایین و محدود، چقرمگی و انعطافپذیری کمی دارند. در دماهای بالای ??? درجه سانتیگراد در فاز آلفا - ? از آلیاژهای دو فازی، وجود نابجاییهایی با مولفه c شناسایی شده و تصور میشود که آنایزوتروپی پلاستیک آلفا ? ? را کاهش میدهد.
اطلاعات پیرامون ویژگیهای تغییر شکل آلفا غنی از آلومینیم اندک است، مخصوصا هنگامی که این فاز در تعادل با گاما باشد. هیچ اطلاعات دیگری نیز در مورد تغییر شکل فاز بتا و فاز همتای منظم شده آن B? هنگام همراهی با فازهای گاما و آلفا ? ? وجود ندارد.
بنظر میرسد تبلور مجدد و کروی شدن ریزساختار با افزایش زیاد Nb به تاخیر بیافتد که حداقل به سه عامل مربوط میشود. Nb به میزان زیادی فضاهای اتمی تیتانیم را در فازهای گاما و آلفا - ? اشغال میکند. بنابراین آلیاژهای حاوی نایوبیم در اینجا معادل آلیاژهای Ti-??Al در نظر گرفته میشوند. در چنین آلیاژهای غنی از تیتانیم، عموما تبلور مجدد دینامیکی بنابر دلایلی که همگی مشخص نیستند، به کندی انجام میشود. بعلاوه، در آلیاژهای حاوی نایوبیم بالا، تبلور مجدد بخاطر ضریب نفوذ کمتر به تاخیر میافتد. یکی از ویژگیهای خاص آلیاژهای حاوی Nb این است که اغلب حاوی کسر حجمی قابل توجهی از فاز بتا میباشند که ساختار فرعی نفوذکننده در ماده تشکیل میدهد. انتظار میرود که این فاز تحت شرایط کار داغ استحکام تسلیم نسبتا کمی داشته و عهدهدار بخش اعظم تغییر شکل باشد. در نتیجه، میزان انرژی کرنشی سهم فازهای گاما و آلفا ? ? نسبتا اندک بوده و بنابراین نیروی محرک تبلور مجدد در این اجزاء کاهش مییابد. به نظر میرسد اعوجاج فاز بتا بسیار بیشتر از دو فاز دیگر گاما و آلفا ? ? باشد. در کرنشهای بالا، باندهای برش در طول فاز بتا که شامل دانههای بسیار ریز و هممحور میباشد، گسترش مییابند. بنابراین تغییر شکل میتواند توسط لغزش مرزدانهها اتفاق بیافتد. این نوع تقسیم کرنش بین فاز بتا و دیگر فازها، یقینا منجر به تنشهای درونی زیاد میشود. اغلب باندهای برش کل قطعه کار را میپیمایند، در قطعات بزرگ این موضوع منجر به ایجاد تنشهای کششی خارجی و شکست نابهنگام میشود.
بر این اساس در یکی از تحقیقات انجام شده، آلیاژ Ti-??Al-??V انتخاب شد. این آلیاژ با آلیاژهای Ti-Al معمولی کاملا متفاوت بوده و در دمای بالا منطقه دو فازی (آلفا + بتا) بزرگی داشته و در دماهای متوسط و پایین دارای منطقه دو فازی (گاما و بتا - ?) است.
ظاهر خارجی آلیاژ بعد از تست اکسترود داغ نشان میدهد که اگرچه سطح غلاف روی قطعه کنده کنده شده است اما درون ماده سالم و بیعیب بوده و نشاندهنده قابلیت شکلپذیری بهتر این آلیاژ نسبت به غلاف از جنس فولاد کم آلیاژ است.
ظاهر خارجی آلیاژ بعد از فورج داغ در قالب بسته با ماده اضافی نشان میدهد که موقعیت ترک در ماده اضافی و در مکان جوش با غلاف است. ریزساختار آن نیز نشان میدهد که هیچ ترک درونی وجود ندارد؛ سیلان پلاستیک نیز در حد مطلوب است.
ادامه دارد.....
شیوا اسلامی
مجله گسترش صنعت
